Gündə bir saat ayırmaqla yeni dil öyrənə bilərsiniz

İki və ya bir neçə dili bilmək böyük üstünlükdür. Bəs öyrənməyin asan yolu varmı? Yeni dil öyrənmək təbii olaraq ilk baxışda qorxulu fikirdir. Minlərlə tanış olmayan sözlər, tamamilə fərqli qrammatik quruluş və düzgün danışmaq (və utandırıcı vəziyyətə düşməmək) üçün çəkilən zəhmət adamı qorxuda bilər. Gərgin iş həyatı içində yeni dil öyrənməyə vaxt tapa bilmək də bəzən mümkünsüz görünür.
Mütəxəssislərin fikrincə, gündə bir saat məşğul olmaqla xarici dil bazanızı gözəçarpan dərəcədə inkişaf etdirə bilərsiniz. Araşdırmalar göstərir ki, çoxdillilik ilə intellekt, yaddaş qabiliyyəti və yüksək akademik nailiyyətlər arasında birbaşa qarşılıqlıq var. Beyin məlumatı daha effektiv emal etdikcə, yaşla əlaqəli idrak azalmasını da ləngitmək mümkün ola bilər. İstər işə görə olsun, istər ədəbi qabiliyyət, istərsə də adi danışıq üçün, yaşınız və ya keçmiş təcrübənizdən asılı olmayaraq dil bacarıqlarınızı artıra bilərsiniz.
Ən çətin dillər
ABŞ Xarici Xidmət İnstitutu (FSI) ana dili ingilis dili olan insanların öyrənə biləcəyi tərzdə dilləri dörd səviyyəyə ayırır. Birinci qrupa ən asan sayılan fransız, alman, indoneziya, italyan, portuqal, rumın, ispan və suahili dilləri daxildir. FSI-ın araşdırmalarına əsasən, birinci qrupa daxil olan dillərdə adi səviyyədə səlis danışmaq üçün 480 saat məşğələ lazımdır.
Siyahı irəlilədikcə çətinlik dərəcələri də artır. Bolqar, burma, yunan, fars, hind və urdu dillərində danışmağı öyrənmək üçün 720 saat praktika gərəkdir. Üçüncü qrupa amarik, kamboca, çex, fin və ibrani dili daxildir. Dördüncü qrupda isə bir çox ingilisdilli insanlar üçün ən çətin sayılan ərəbcə, çincə və yaponca yer alır.
Xarici dili hansı yaşda daha yaxşı öyrənmək olar?
İtaliyanın Treviso şəhərindən olan məlumat analitiki Lisa Meneghetti hiper-poliqlotdur. Yəni o, altı və ya daha çox dili təmiz bilir: ingiliscə, fransızca, isveçcə, ispanca, rusca və italyanca. Daha asan sayılan və buna görə də daha az idraki güc sərf etmək lazım olan yeni bir dil öyrənən zaman onun ən böyük çətinliyi sözləri çaşdırmaq olub. Meneghetti deyir ki, bundan yan keçmək üçün ən yaxşı yol bir dili öyrənib bitirdikdən sonra digərinə keçməkdir. Əgər yemək bişirməyi xoşlayırsınızsa, xarici dildə olan yemək kitabı alın, futbolu xoşlayırsınızsa, xarici dildə yayımlanan oyunları izləyin. Ən mühüm nüanslardan biri də öyrənəcəyiniz yeni dili gələcəkdə hansı məqsədlə istifadə etməyi planlaşdırmaqdır.
Ottava Universitetinin dosenti və dil qiymətləndirmə bölməsinin direktoru Beverly Baker belə düşünür ki, dili öyrənmək insanın şəxsi motivasiyasından da asılıdır. Yeni dil ilə bağlı niyyətiniz dəqiqləşdikdən sonra bir neçə fərqli öyrənmə üsulları ehtiva edən gündəlik saatlıq səmərəli məşğələ təyin edə bilərsiniz. Bu zamanı daha səmərəli keçirmək üçün ən yaxşı məsləhəti sizə danışdığınız poliqlot və ya linqvist verə bilər. Amma bütün poliqlotların bir ortaq məsləhəti var: bir saatlıq gündəlik məşğələnin yarım saatını öyrənilən dili sərbəst danışan biri ilə söhbət etmək.
İdman və ya musiqi alətləri kimi dil öyrənən zaman da qısa, amma mütəmadi məşğələ daha təsirli olur. Baker deyir ki, davamlı cədvəl olmadıqda beyin, yeni bilgi ilə köhnə məlumat arasında əlaqə qurmaq kimi dərin idraki prosesləri qəbul edə bilmir: "Həftənin beş günü gündə bir saat məşğul olmaq, həftədə bir dəfə beş saatlıq məşğələdən daha faydalıdır".
FSI-in göstəricilərinə əsasən, bu sürətlə birinci qrupdakı dilləri 96 həftəyə və ya təxminən iki ilə öyrənmək olar. Ancaq mütəxəssislərin məsləhətlərinə qulaq assaq, dərsləri ümumi öyrənmə deyil, müəyyən mövzu üzrə aparmaqla istənilən səviyyəyə daha tez çata bilərik.
IQ və EQ
"İkinci dil öyrənmək insanda özünə güvən yaratmaqla yanaşı, başqa cür düşünmə və hiss etmə tərzinə qapı açaraq, onu daha anlayışlı və empatik birinə çevirə bilər", - Meneghetti deyir. Dil baryerlərini aşaraq əlaqə və empati qurmaq "mədəniyyətlərarası qabiliyyət" adlı yüksək tələbkarlıqlı bacarıq formalaşdıra bilər. Bakerə görə, mədəniyyətlərarası qabiliyyət başqa mədəniyyətlərə mənsub insanlar ilə uğurlu münasibət qurmaq bacarığıdır.